Hangisisiniz? A Tipi Mi? B Tipi Mi?

Friedman ve Rosenman’ ın kişiliğe yönelik araştırmalarında davranışların incelenmesi sonucunda kişilik yapılarını “A Tipi” ve “B Tipi” kişilik olarak ikiye ayırmışlardır. Bu iki tip çeşitleri duygu ve hareket kompleksi olarak tanımlanmaktadır.

Friedman ve Rosenman kişilik A ve B kişilik tiplerini deneysel bir araştırma sonucunda ortaya koymuşlardır. A tip kişiliği ortaya koyduktan sonra karşıt özellikleri B tipi kişilikte birleştirmişlerdir. Friedman ve Rosenman A tipi kişiliğin duyguların kontrolü altında olduğunu vurgularken, B tipi kişiliğin ise daha daha az kontrol ihtiyacı duyulan mantıklı kişilik olarak ortaya koymuşlardır. 

Araştırmaları ilk defa, oturma odasının sandalyelerini tamir eden döşemecinin sandalyelerin çoğunun sadece önden yırtıldığını söylemesi üzerine ortaya çıkmıştır. Bu durumdan, iki kardiyolog da kalp hastalarının çoğunun endişeli olduklarını ve otururken zor zamanlar geçirdiklerini anladılar. Bu gözlemi başlangıç noktası olarak kullanan ve kendi klinik uygulamalarını da temel alan Friedman ve Rosenman, hastalarının çok farklı iki davranış model tipi sergilediği sonucuna varmışlardır. Araştırmalar onları farklılıkların kişilik esaslı olduğu sonucuna götürmüştür.

A tipi kişiler zamana karşı, diğer kişilere karşı veya her ikisine karşı sürekli kızgınlık hissi duyan kişiler olarak, B tipi kişiler ise çok daha az sinirli olan ve zamanının büyük kısmını diğer kişilerle birlikte geçirmeyi tercih eden kişilerdir. Friedman ve Rosenman, A tipi olarak adlandırdıkları kişilerin B tipi davranış kişilerinden üç misli daha fazla kalp krizi geçirme olasılığına sahip olduğunu belirlemektedir. Friedman ve Rosenman’ ın bu savı, 30 ile 60 yaş arasındaki sağlıklı 3 bin 500 iş adamını on yıl süreyle gözledikleri bir çalışmadan sonra ortaya çıkmıştır. A tipi ve B tipi kişiliği oluşturan temel özellikler aşağıdaki tabloda özetlenmiştir:

A Tipi Kişilik	B Tipi Kişilik
Asla geç kalmazlar	İş ve görevler konusunda yeterince ciddi değildirler
Aşırı rekabetçidirler	Rekabetçi değildirler
Diğer kişilerin söyleyeceklerini beklemezler	İyi dinleyicidirler
Her zaman acelecidirler	Baskı altında dahi aceleci değildirler
Sabırsızdırlar ve beklemeyi sevmezler	Sabırla bekleyebilirler
Aynı anda birçok iş yapmaya çalışırlar	Aynı süreç içinde sadece tek bir işle uğraşırlar
Vurgulu konuşurlar	Yavaş ve ağır konuşurlar
Yaptıkları işleri diğerlerinin fark etmesini isterler	Yaptıkları işten kendilerince tatmin olmak isterler
Yemek yemek, yürümek gibi aktiviteleri hızlı yaparlar	Yemek yemek, yürümek gibi aktiviteleri yavaş yaparlar
Yönlendirilmeleri zordur	Daha kolay yönlendirilebilirler
Duygularını saklarlar	Duygularını dışa vururlar
Az dinlenirler, az spor yaparlar	Kendilerine daha fazla özen gösterirler
Dış dünya ile ilgili değildirler	Dış dünya ile son derece ilgilidirler

Tabloda da görüldüğü gibi, A Tipi kişilik özellikleri ile B Tipi kişilik özellikleri birbirinin tamamen tersi niteliktedir. Günümüzde özellikle iş yaşamında yapılan araştırmalarda bu iki tipten yararlanılmaktadır.

Peki siz A tipi bir kişiliğe mi, B tipi kişiliğe mi sahipsiniz? Aşağıdaki testte bulunan sorulara evet ya da hayır olarak cevap vererek hangi tip kişiliğe sahip olduğunuzu öğrenebilirsiniz: 

1.    Zeki biri olduğunuzu düşünüyor musunuz?

2.    Farklı olduğunuzu düşünüyor musunuz?

3.    Yaratıcı olduğunuzu düşünüyor müsünüz?

4.    Geniş bir hayal gücüne sahip misiniz?

5.    Meraklı mısınız?

6.    Yeni şeyler öğrenmeyi sever misiniz?

7.    Araştırmacı yönünüz kuvvetli midir?

8.    Dikkatsizlikten dolayı kayıplar yaşadığınızı fark ettiniz mi?

9.    Dalgın mısınız?

10.  Hiç ummadığınız konularda unutkanlık yaptığınız oluyor mu?

11.  Aceleci ve sabırsız mısınız?

12.  Planladığınız şeylerin bir an önce gerçekleştirilmesini mi istersiniz?

13.  Çabuk negatif bir ruh haline geçer misiniz?

14.  Yapılacak en doğru şeyin onu yapmak olduğunu düşünseniz bile, sırf başka birileri yapmanızı söyledi diye onu yapmaktan hoşlanmadığınız olur mu? 

15.  Bazen her hangi bir konuda kendinizle bile inatlaştığınız olur mu?

16.  Kafanıza taktığınız şeylerin ne pahasına olursa olsun gerçekleşmesini mi istersiniz?

17.  Bir konuya kafanız takıldığında, o konuyu halletmeden başka olaylara geçmek istemez misiniz?

18.  Sizinle ilgili olmasa da konuları ve olayları merak eder misiniz?

19.  Her şeyi öğrenmek, anlamak, bilmek ister misiniz?

20.  Her şeye çözüm bulmak ister misiniz?

21.  Bazı dönemlerde arkadaşlarınızı kendinizden fazla mı önemsersiniz?

22.  Zamanı verimli kullanamadığınızı düşünüyor musunuz?

23.  Hayattaki önceliklerinizi doğru belirleyip doğru kullanamadığınızı düşünüyor musunuz?

24.  Coşkulu bir kişiliğiniz var mı?

25.  Kişiliğinizin zengin yanlarının olduğunu düşünüyor musunuz?

26.  Çevreniz tarafından sosyal ve arkadaş canlısı olarak mı bilinirsiniz?

27.  Liderlik özellikleriniz ön planda mıdır?

28.  Grup içerisinde insanlar sizi takip eder mi?

29.  Çabuk kızar mısınız?

30.  Kızdığınız zaman öfkenin dozunu kontrol etmekte güçlük çeker misiniz?

31.  Kızgınlığınız çabuk geçer mi?

32.  Kin tutmayı sevmeyen biri misiniz?

33.  Çoğunlukla hoşgörüden yana mısınız?

34.  Genelde yüksek ses tonuyla mı konuşursunuz?

35.  Hayata her gün yeni şeyler görecek ve öğrenecek gibi mi bakarsınız?

36.  Çoğunlukla neşeli misiniz?

37.  Sorunlara odaklanmak yerine, çözümlere odaklanan biri misiniz?

38.  Başkalarına yardım ettiğinizde çok mutlu olur musunuz?.

39.  Çevreniz tezcanlı olduğunuzu mu düşünür?

40.  İnsanlara bir şeyler vermekten hoşlanır mısınız?

41.  Başkalarına, kendinizden daha fazla vakit ayırdığınızı düşündüğünüz oluyor mu?

42.  Eşyalarınızı, özellikle de anahtarınızı ve telefonunuzu, sık sık nereye koyduğunuzu unutuyor ya da kaybediyor musunuz?

43.  Gezmekten, yeni yerler, yeni insanlar tanımaktan hoşlanır mısınız?

44.  Dans etmekten hoşlanır mısınız?

45.  Yeni yemekler, yeni trendler keşfetmekten zevk alır mısınız?

46.  Arkadaş çevreniz geniş midir?

47.  Zamanın nasıl geçtiğini anlamıyor musunuz?

48.  Konuşmaktan çok hoşlanırsınız

49.  Çocukları sever misiniz?

50.  Çocuklarla çok iyi anlaşır mısınız?

Değerlendirme: Yukarıda bulunan sorulardan en az 26'sına 'evet' şeklinde cevapladıysanız kişiliğiniz A tipidir. 24 sorudan fazlasına 'hayır' dediyseniz kişiliğiniz B tipidir. 

Kaynak:

Ufuk DURNA, Stres A tipi ve B tipi Kişilik Yapısı ve Bunlar Arasındaki İlişki Üzerine Bir Araştırma, 2004.

Tamer ISIR, Örgütlerde Personel Seçim Süreci: Bir Kamu Kuruluşundaki Yönetici Personelin Kişilik Özelliklerinin Tespit Edilerek Personel Seçim Sürecinin İyileştirilmesi Üzerine Bir Arastırma, 2006.

Mathew&Dennis LINN, Healing Life's Hurts: Healing Memories Through Five Stages of Forgiveness, 1978.

Kamal Dean PARHIZGAR, Multicultural Behavior and Global Business Environments, 2002. 

http://www.alopsikolog.net/